Yapay zeka, farklı alanlarda devrim niteliğinde değişikliklere öncülük ederken, bazı uzmanlar, 2050 yılına kadar Nobel Ödülü kazanabilecek bir “yapay zekalı bilim insanı” yaratma hedefine odaklanıyor. Yapay zekanın gerçekleştirdiği dönüşüm, birçok sektörü etkilerken, araştırmacılar, gelecek 30 yılda Nobel Ödülü alabilecek bir “Yapay Zeka Bilim İnsanı” geliştirmeye çalışıyor. Bu yöndeki çalışmalara liderlik eden Japon bilim insanı Hiroaki Kitano, 2021’de araştırmacıları, Nobel Ödülü kazanmaya aday bir yapay zeka çalışması yaratmaya teşvik eden “Nobel Turing Challenge” adlı bir öneri sundu.
Bazı bilim insanları, bu hedef doğrultusunda yoğun bir şekilde çalışmalarını sürdürüyor. Fransız haber ajansı AFP’nin görüşlerine başvurulan bilim insanları, yapay zekanın bilim alanında nasıl bir yol çizebileceğini değerlendirdi. King’s College’dan Ross King, ekibiyle birlikte halihazırda yaklaşık 100 “robot bilim insanı” ürettiklerini belirtirken, 2009’da “Robot bilim insanı Adem”i tanıttıklarını kaydetti.
King, AFP’ye verdiği demeçte, “Kendi başına yeni bilimsel keşifler yapan, orijinal bilimsel fikirler üreten ve bunları test eden bir robot geliştirdik.” dedi. Bu robot hipotezler oluşturabilir ve bunları test etmek için deneyler tasarlayabilir bir şekilde otomatik çalışabilir. King, “Adem” adı verilen robotun, mayanın iç işleyişi hakkında bilinmeyen “gen fonksiyonlarını” keşfettiğini söyledi. Daha sonra ise “Eve” ismi verilen ikinci robot, sıtma ve diğer tropikal hastalıklara karşı ilaç adaylarını incelemek üzere görevlendirildi.
King, robot bilim insanlarının maliyetleri düşürdüğünü ve daha titiz kayıtlar tutarak 7/24 çalışabildiklerini belirtti. Ancak, Nobel ödülüne layık olmaları için daha zeki ve geniş kapsamlı bir anlayış geliştirmeleri gerektiğinin farkında olduklarını da ifade etti. Norveç Bilim ve Teknoloji Üniversitesi’nden Doçent Inga Strumke, bilim mesleğinin şimdilik güvende olduğunu belirtirken, yapay zekanın bilimsel çalışmaların yürütülme biçimine etkisinin kesin olduğunu ifade etti. Örnek olarak, Google DeepMind tarafından geliştirilen AlphaFold’un, karmaşık hesaplamalar yaparak protein yapılarını tahmin etmede kullanıldığını belirtti.
Strumke, AlphaFold’un keşiflerini “son derece yararlı” bulmasına rağmen, bu keşiflerin mikrobiyoloji konusunda çok fazla bilgi sunmadığını dile getirdi. Google DeepMind yöneticileri John Jumper ve CEO Demis Hassabis, 2023’te Lasker Ödülü’ne layık görüldüler ve Clarivate analitik grubu tarafından 2024 Kimya Ödülü için öne çıkan adaylar arasında gösteriliyorlar. David Pendlebury, “Önümüzdeki on yıl içinde yapay zeka destekli Nobel Ödülleri göreceğiz” dedi.